Villa’s Damiaanberg

Team : Architectonisch ontwerp,  stedenbouwkundig en landschapsontwerp en uitwerking (projectarchitect) : Luc Garé, assistent ontwerper : Rob Wolfs,  projectcoördinator : Luc Garé  ( allen op dat moment in dienst van Architecten aan de Maas).

Het plangebied Damiaanberg Meerssen omvat het terrein van het voormalige klooster Damiaanberg, omsloten door de wegen Lange Raarberg, Korte Raarberg en het Damiaanbergvoetpad. Tot voor kort stonden op deze plek een villa en een boerderij, terwijl de meest dominante bebouwing werd gevormd door het voormalige Damiaanbergklooster dat later als verzorgingshuis is gebruikt. Al deze in onbruik geraakte gebouwen zijn gesloopt. Deze locatie lag als een open weide verscholen tussen de groene struweelbegroeiing grenzend aan de achtertuinen van de bestaande, rondom liggende woningen. Aan twee zijden kent het terrein markante randen: Aan de oostkant het loofbos met daarin verscholen het oude protestantse kerkhof en aan de westkant het Damiaanbergvoetpad. Deze historische holle weg heeft aan de planzijde een begroeid talud en aan de andere zijde de begrenzing van aangrenzende achtertuinen. Opvallend is het forse hoogteverschil op de locatie van ongeveer 15 meter in noord-zuidrichting. In zuidelijke richting is het uitzicht over het Geuldal imposant te noemen.
Het stedenbouwkundig plan voorziet in de herbestemming van deze locatie tot een hoogwaardig woon- en leefmilieu. Als randvoorwaarde om deze ambitie te realiseren speelt het ontwerp zoveel mogelijk in op de specifieke landschappelijke kwaliteiten van deze locatie. Er is een semi-openbaar parklandschap gerealiseerd waarbij een deel van het plangebied als openbaar groengebied is uitgevoerd en een verbinding aangaat met bestaande groenstructuren en wandelroutes. Het gebied is in lage dichtheid bebouwd met hoogwaardige, levensloopbestendige woningen. Naast 9 projectmatige vrijstaande villa’s en een appartementengebouw, is een deel van de locatie in 9 vrije kavels uitgegeven. Aan het vaststellen van het definitieve stedenbouwkundig plan is een gedegen analyse van de locatie voorafgegaan. Een van de belangrijkste kenmerken van het gebied is de weidsheid en openheid richting het zuidelijke Geuldal. De specifieke randen van de locatie aan de oost- en westzijde in de vorm van de holle weg en het loofbosje begrenzen deze oriëntatie. In het stedenbouwkundig ontwerp is getracht om een woonomgeving te realiseren die inspeelt op de voorhanden zijnde specifieke landschappelijke kwaliteiten. De bebouwing is rondom een openbaar groengebied gepositioneerd. Dit open binnengebied vormt als het ware het hart van het plan en doet recht aan het karakteristieke open landschap. De toegang tot de locatie voor gemotoriseerd verkeer vindt plaats vanuit de Lange Raarberg. Om doorgaand verkeer te vermijden is de verbinding richting het zuidwestelijk gelegen Damiaanbergvoetpad uitsluitend voor fietsers en voetgangers toegankelijk. Door middel van een lus worden alle aangelegen woningen ontsloten.

Een 9-tal projectmatige villa’s is aan de westkant van het plangebied gesitueerd. Deze reeks vrijstaande villa’s sluiten in typologie, verkavelingswijze en korrelgrootte aan bij de bestaande villawijk ‘Gerbergaplantsoen’, welke aan de andere zijde van het Damiaanberg-voetpad is gelegen. Het hoogteverschil wordt d.m.v. een terrassenopbouw overbrugd, waardoor de afzonderlijke percelen in zuidelijke richting trapsgewijs aflopen. De 9 villa’s spreken eenzelfde architectuurtaal door overeenkomsten in bouwmassa, materiaal- en kleurgebruik. Een grote variatie in indelingsmogelijkheden en een diversiteit in het gevelontwerp doen echter geen afbreuk aan de samenhang tussen de 9 villa’s. De villa’s zijn aan de noordzijde op de erfgrens geplaatst, zodat er een optimale bezonning van woning en tuin plaatsvindt. Door middel van tuinmuren aan de straat wordt de overgang tussen openbaar en privé gevormd en komt het hoogteverschil nadrukkelijk tot uitdrukking. Op deze wijze ontstaat er een dynamisch beeld gezien vanaf het binnengebied en krijgen de achter elkaar geplaatste terrasvilla’s ieder een eigen, unieke positie met een optimale oriëntatie op het Geuldal. Parkeren vindt plaats onder de woning in een dubbele garage, die d.m.v. een hellingbaan aan de zuidzijde van de woning vanaf de straat wordt ontsloten.

Centraal in het plangebied, aan de noordzijde van de groene, open ruimte is een appartementengebouw voorzien dat bestaat uit 3 bouwlagen met een gedeeltelijk verdiepte parkeerkelder. Dit appartementengebouw, dat voorziet in 8 appartementen en 3 penthouses, is qua schaal het meest dominante onderdeel in zijn directe omgeving. Door de centrale ligging van dit gebouw in het plangebied vormt het samen met de open, groene ruimte ervoor het hart van de locatie. Het appartementengebouw is in hoofdvorm georiënteerd op het zuidelijk gelegen, open landschap. Vanuit het gebouw, dat voorzien is van grote terrassen en balkons, is er royaal uitzicht over het Geuldal. De materialisatie van dit gebouw vertoont overeenkomsten met de naastgelegen villa’s, waardoor er eenheid ontstaat tussen de diverse planonderdelen.

De overige planonderdelen zijn als 9 ruime bouwkavels uitgegeven. De 3 kavels aan de noordoostzijde begeleiden de hoofdtoegang tot de locatie. De meest noordelijke kavel hiervan is tevens op het noorden georiënteerd. In massa en rooilijn wordt de opening in de reeks villa’s langs de Lange Raarberg op deze wijze gereconstrueerd. De bebouwing op de 4 kavels ten zuidoosten van het plangebied is zoveel mogelijk naar de straat geschoven, om voldoende afstand te bewaren ten opzichte van de aangrenzende, lager gelegen bestaande woningen. Deze 4 woningen vormen naast de 9 projectmatige woningen en het appartementengebouw de ruimtelijke begrenzing van het openbare middengebied. Door deze brede, ondiepe woningen af te wisselen met terug liggende bijgebouwen (garages) aan de noordzijde en open tussenruimtes aan de zuidzijde, ontstaat er een continue, gefragmenteerde parkwand. De 2 bouwkavels aan de noordwestzijde van het plangebied liggen enigszins verscholen ten opzichte van het openbare gebied. De hierop te realiseren woningen dienen qua maat, schaal en materialisering een logisch vervolg te zijn op de 9 projectmatige villa’s.

Om de gewenste ambities welke in het stedenbouwkundig ontwerp zijn opgeroepen waar te kunnen maken, is er behoefte aan een specifieke beeldregie. Een door ons ontwikkeld beeldkwaliteitsplan is hiertoe ingezet en beoogt een compact en krachtig instrument te zijn, om de in het stedenbouwkundig plan voorziene ruimtelijke kwaliteit te kunnen realiseren. Het heeft als leidraad gediend bij de architectonische uitwerking en als toetsingskader bij de beoordeling van de van de diverse planonderdelen. De beoogde beeldkwaliteit omvat een 3-tal aspecten: typologie en bebouwingsbegrenzingen, karakteristiek van de overgang openbaar-privé en kleur- en materiaalgebruik. De opgestelde spelregels dienen de stedenbouwkundige kwaliteit te waarborgen, maar laten een ruime mate van vrijheid bij de architectonische uitwerking van de woningen. Naast de specifieke criteria die per planonderdeel in het beeldkwaliteitsplan zijn vastgelegd, is tevens een aantal algemene beeldkwaliteitscriteria geformuleerd die voor het gehele plangebied gelden. Dit betreft de wijze waarop voortuinen en erfafscheidingen kunnen worden ingericht. Ook kwaliteitseisen ten aanzien van detaillering van rolluiken en/of zonwering zijn hierin vastgelegd.  Ook uitgangspunten voor de inrichting van de openbare ruimte zijn vernoemd. Voldoende parkeervoorzieningen die de ruimtelijke, stedenbouwkundige kwaliteit niet zullen gaan verstoren, zijn tevens onderdeel van de beeldkwaliteit. Ook straatmeubilair en verlichting zijn hierbij een aandachtspunt. Uitgangspunten voor de keuzes van bestratingsmaterialen voor rijweg, trottoir en parkeerplaatsen zijn omschreven, evenals de wijze waarop openbaar- en privégroen dienen te worden ingericht. Zelfs het duurzaam omgaan met hemelwater door infiltratie in de bodem met behulp van zogenaamde Wadi’s is in het beeldkwaliteitsplan vastgelegd.